Японий капитуляций кунам мучаште союзник-влак кокымшо тӱнямбал сар деч ончыч, тыгай годым тудын дене икмыняр шкежат вес конда, пидашат нунын кокла гыч иктыже лийын огыл, ончылно у огыл да, корей шелалтмаш лиеш йӱдвел корейыште (корей калыкын демократий республик) да кечывалвел корейын (корей республик)Сар мучаш лишемме семын, сша-ште, СССР тыгак келшымаште толынам, вашлияш нуным мо японий капитуляций корей погыненыт. Тыгеракын, совет ушем деч йӱдвел корейыште 38 оккупироватлаш-й параллель линий, да УАШ оккупироватлаш 38 ыле эл гыч кечывалвел-й линий параллель. Тиде соглашений лийын, да тудо уло кодшо вий дене лийын, кутырышым да толын кертдымыж нерген соглашенийым эл ала-могай ик вуйлатыме формо, данный-влак гыч улыт мане. Туге гынат, сар 1947 ийын йӱштыштӧ, совет ушем да сша коклаште могай лиеш, тыгак граждан-влак дене келшыдымаш да политикыште йӱдвел корей, кечывалвелыште, моло йодыш ешартыш, войскаже да оккупаций, келшымаште да коммуникаций тиде статьяшке кондышаш улыт, ончыч тудо верыште улыт. 1948 ий августышто, сеулышто сша правительствын пыштышаш улам нерген, да советский правительствын ыштыме нерген ушыштыжат лийын Пхеньян. Тиде фактым, мо да УАШ, совет представительже да увертарымаш, мо нунын законысо корей калыкын представительже вуйлатен формым ыштен налмаште лийын. Тиде нелылыкым ыштат 38 мучко-й параллель, кудо линийыште лийын, тудо ойыро йӱдвел да кечывалвел чек (штат келшен совет союзым ушышо да шонкалымаш). 1950 ий 25 июньышто, йӱдвел корейыште (полшымылан совет ушем годым), ушаш тӧчен виян нападений чекым ыштен Вес могырым, сша наций-влак организаций полшымо дене иктыш уша, икмыняр эл гыч коалиций вуйлатыше, тудо кечывалвел корейыште полшаш толыныт. Вес могырым, СССР йӱдвел корей вий эҥертыш, полыш семын темлена финанс да карательный куралеш, тыгак Йӱдвел да КНР полшаш, кредалаш вийым пуат корейысе сар жапыште тудо тӱжем сарзе войска веле. Тиде корейысе сар мучашым ыштен Принципше, чыла пыта гын, кузе нуно тӱҥалын, да тӱжем дене илышым налаш лиеш, уло элна тиде верышкыже мӧҥгеш налаш манаш веле, сар тӱҥалме деч ончыч. Йомдарымаш деч посна илен, посна шуко лийже шалатен, олаш каем, предприятий, пӧрт, вес йӧнештарыме, 38 чекше воктене-й параллель, йӧршынак чыла нагрузко изиш финанс могырым, сымыстарыше лиеш тергымаш. Кндр-ыште да кечывалвел корей-кутынь иктӧр пайлыман степенян ончычсо 38-й параллель, а чын огыл ыштенат але территорий модификаций вашталтыш лиеш, могай ужашыже але могыржо гыч кажне элыште виктарат. Кӱнчен ӧрдыж линийже дене пытыдыме тулышто лиеш, (демилитаризовать зона - але DMZ), да нуным тиде кече дене, кечывалвел корей коклаште ужынам да кндр чек линийым шотлалтеш. Йӱдвел да кечывалвел корей калыклан кӱлешан тӱрлӧ 1953 ийыште корей шелалтмыже деч вара тӱҥалын, да вес тӱҥалтыш гыч лекше да тудын тӱвыра ден ала гынат.
Йӱдвел да кечывалвел Корей политик да кугыжаныш финанс да тӱрлӧ йӧн уло ончалтыш пеш чот тыгак экономике да управлений органым ыштыше кок могыр гыч кок могырым тӱрлӧ лиеш.
Ойыртем, тӱшка дене ала могай улмо коклаште таче шагал шочмо эл, 1945 марте сар жапыште мо лийын, тыгерак негызлан кӧра совет ушем да сша, йӱдвел ден кечывалвел чек икмыняр ий жапыште операцийым веденийыштыже улыт.
Нунын стильыштат кӧра совет ушемын да йӱдвел Корей governant, тӱвыра да политик, кугыжаныш концепцийжым негызеш китай гыч куча да тыгак идейым раш.
Кечывалвел Корей вес могырым, шуко кӧра ушен штатыште, японийыште да виктерын южо ужашыжым, обществылан демократий почеш, да тудым, йӱкын утларак еҥ пуышо, йӱдвел корейын рӱдолаже кечылаште кучен. Йӱдвел корей лаштыкым корейыште да кечывалвел корейыште вий тӱжвал еҥын лиймылан кӧра, корей калык да власть вий иктат ок йод. Корейыште гынат-ончычсо ойырымеке, кечывалвел да йӱдвел да коктынат, радам да политик йодыш дене келшыдымаш лийын, корей калык шотленыт, йӱдвел да кечывалвел корейыште ик кече воссоединяться мо лийын. 1970 ий кыдалне 1980 ий ончыч, 1990 ий калык, коеш, каяш ала-могай соглашенийым, наций-влак да ушнеш, но кажне элыште ушнеш тӧчен онченам, могай-гынат компромисс каен ок могыр гыч палемдат гын, раш да вашталтышым пуртымо, кудыжым ойырен налмаште нуно чынжымак калык чыла кугыжаныш ваштареш формо муаш ок лий. Икымше гана 2000 ий вашлийын ыш лий кӱкшӧ кӱкшытыштӧ, Йӱдвел да кечывалвел Корейыште лидер шинча, каҥашаш манын, келшымашке шуын могай лийын кертеш, чыла граждан-влакын интересыштым а мо лиеш ыле гын, корейыште сар да чумыр нацийын.
Тиде айдеме кеч гын, мо лиеш ушне кертмыж, пеш шагал календарь мутланымаш лиеш, а Кечывалвел Корей вийым да ушым правительстве да кндр кӧнен але шагал. Корей шелалтыт икмыняр ий лектеш гынат, таче тиде, векат, калык эн пайлена Политикын ойыртемже дене ойыртемалтын, тудым кучат да права граждан йӧн дене йӱдвел да кечывалвел корейыште ятыр ойыртемалтше да корей ойыртемже уло, еҥ кид йымалне улшо.
